Άρθρο μαθητών ομίλου Δημοσιογραφίας: Μην “παραμελείτε”… την παραμέληση!
Τα τελευταία περιστατικά παιδικής κακοποίησης που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας μόνο θλίψη προκαλούν και μας υπενθυμίζουν ότι αποτελούν συχνό και σοβαρό κοινωνικό φαινόμενο του αιώνα μας. Το γεγονός αυτό έρχεται να επισφραγίσει η 19η Νοεμβρίου, ημέρα που έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στην Κακοποίηση των Παιδιών. Και ενώ οι πιο πολλοί από εμάς θεωρούμε ότι η κακοποίηση αφορά μόνο τη σωματική βία διαφόρων μορφών που μπορεί να υφίσταται ένα παιδί, υπάρχουν και οι αθέατες πλευρές της, οι αθόρυβες, όπως η παραμέληση που λίγοι γνωρίζουν. Πρόσφατα μάλιστα συγκλονιστήκαμε από μορφές κακοποίησης που σχετίζονται με την παραμέληση παιδιών από το σύστημα και τους θεσμούς γεγονός που έχει να κάνει τόσο με την ανεπάρκεια και την ακαταλληλότητα των υπηρεσιών, όσο και με την ιδρυματική κακοποίηση.
Τι ορίζουμε όμως ως παραμέληση;
Ως παιδική παραμέληση ορίζεται η αποτυχία από τους νομικά υπεύθυνους φροντιστές, που συνήθως είναι οι γονείς, να παρέχουν τα απαραίτητα για την φροντίδα και το καλώς έχειν του παιδιού, αποτυχία πουμπορεί να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο. Ποια ακριβώς είναι τα απαραίτητα δεν είναι απόλυτα καθορισμένο, αλλά για τον δυτικό κόσμο δεχόμαστε ότι αυτά είναι η διατροφή, η στέγη, η ένδυση, η εκπαίδευση, η προστασία, η εποπτεία, και φυσικά η φροντίδα και η αγάπη. Όπως αναφέρει η κ. Βαξεβάνη Βαλεντίνα,Κοινωνική Λειτουργός στο 3ο Πειραματικό ΓΕΛ Κομοτηνής: “Πολλοί υποστηρίζουν ότι τα παραμελημένα παιδιά προέρχονται από οικογένειες χαμηλού βιοτικού επιπέδου. Ωστόσο, αυτός ο μύθος πρέπει να καταργηθεί, καθώς η παραμέληση δεν συνδέεται με την ένδεια πόρων, αλλά με την αποστέρηση πόρων και δυνατοτήτων που ήδη υπάρχουν και δεν παρέχονται από τουςφροντιστές προς το παιδί για διαφορετικούς λόγους κάθε φορά“.
Τι “φωνάζει” ότι ένα παιδί παραμελείται;
Η παιδική παραμέληση παρόλο που αποτελεί συχνό φαινόμενο είναι δύσκολα ανιχνεύσιμη. “Για να γίνει η διάγνωση του φαινομένου πρέπει να ληφθούν παράγοντες όπως το ιατρικό ιστορικό και το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού, το ιστορικό των γονέων, η οικογενειακή δομή και το περιβάλλον που ζει το παιδί” όπως τονίζει η Περιχάν Κιοσέ, ψυχολόγος στο 3ο Πειραματικό ΓΕΛ Κομοτηνής.
Υπάρχουν, ωστόσο, συγκεκριμένα χαρακτηριστικά μέσω των οποίων μπορούμε να αντιληφθούμε αν ένα παιδί παραμελείται. Αναλυτικότερα, ένα παιδί μπορεί να δυσκολεύεται να συναναστραφεί τόσο με τους συνομηλίκους του, όσο και με ενήλικες. Ταυτόχρονα, μπορεί να προσκολλάται εύκολα σε άτομα του ευρύτερου κοινωνικού του περιβάλλοντος. Αυτό οφείλεται στην αισθητή απουσία του φροντιστή του που δεν επέτρεψε στο παιδί να συνδεθεί μαζί του. Βέβαια, η παραπάνω κατάσταση προκαλεί στο παιδί αίσθημα ανασφάλειας το οποίο το οδηγείσυχνάστη συνειδητή επιλογή της παρατεταμένης παραμονής στο σχολείο ή της εγκατάλειψης του σχολείου. Ένα ακόμη ανησυχητικό στοιχείο του χαρακτήρα ενός παραμελημένου παιδιού είναι η εκδήλωση υπακοής και παθητικότητας σε υπερβολικό βαθμό. Δεν είναι λίγες οι φορές που το παιδί κατακλύζεται από έντονο άγχος, παρουσιάζοντας απότομες μεταβολές στη σχολική του παρουσία υιοθετώντας υποτονική συμμετοχή στην τάξη. Άξια προσοχής οφείλει να είναι και η ομιλία του παιδιού, η οποία μπορεί να εμφανίζει προβλήματα, όπως καθυστέρηση ή διαταραχή.
Ταυτόχρονα με αυτά τα γενικά γνωρίσματα, οφείλουμε να παρατηρούμε και τη σωματική κατάσταση του παιδιού. Πολλές φορές ένα παιδί που βρίσκεται αντιμέτωπο με την παραμέληση διαθέτει κακή σωματική υγιεινή. Η ένδυση του είναι πιθανόν να είναι εντελώς αταίριαστη με την εποχή, όπως για παράδειγμα να φοράει καλοκαιρινά ρούχα τον χειμώνα. Τέλος, το μειωμένο σωματικό βάρος, καθώς και ποικίλα προβλήματα υγείας που δεν αντιμετωπίζονται από τον φροντιστή, εμφανίζονται, επίσης, ως απόρροια του φαινομένου της παραμέλησης, όπως αναφέρει η Συντονίστρια ομάδας «Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Κοινωνικών Θεμάτων», του exagono, κ. Λιάμα Σουλτάνα.
Τι μπορούμε και τι πρέπει να κάνουμε
Με την έμπρακτη προσπάθεια των αρμόδιων φορέων μπορεί να περιοριστεί το φαινόμενο της παιδικής παραμέλησης. Μια βοηθητική προσέγγιση είναι η αποδοχή και η καθησυχαστική διάθεση απέναντι στα παιδιά. Πολλοί άνθρωποι που έρχονται σε επαφή με αυτά τα παιδιά αρνούνται την ύπαρξη του προβλήματος, καθώς αδυνατούν να διαχειριστούν την κατάσταση. Ωστόσο, η άρνηση μπορεί να φέρει αντίθετα αποτελέσματα με το θύμα να κλείνεται στον εαυτό του. Τα παιδιά πρέπει να αντιληφθούν πως δεν έχουν μερίδιο ευθύνης. Ένα σύνηθες μοτίβο είναι να θεωρούν πως είναι υπεύθυνα γι’ αυτό που τους συμβαίνει. Άλλες φορές πάλι οδηγούνται σε παραβατική συμπεριφορά. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε η κ. Χαρά Τσάκατου, Επιμελήτρια Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής, “Το μεγαλύτερο εμπόδιο που αντιμετωπίζουμε, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι η απουσία κάποιου αιτήματος βοήθειας. Όπως γνωρίζετε, στον ψυχολόγο, απευθύνεται το υποκείμενο που υποφέρει από κάποιο σύμπτωμα και περιμένει από εκείνον να το απαλλάξει από αυτό. Όμως ο ανήλικος δεν ζητάει φανερά κάτι. Εδώ λοιπόν μπορούμε να θεωρήσουμε την τέλεση αξιόποινων πράξεων ως το σύμπτωμα του υποκειμένου”
Ένας χώρος που η κακοποίηση μπορεί να γίνει αντιληπτή είναι το σχολείο, το οποίο οφείλει να ενημερώσει τους αρμόδιους φορείς. Σε περιπτώσεις που οι καθηγητές, αλλά και οι μαθητέςαντιληφθούν οποιοδήποτε σημάδι παραμέλησης έχουν την υποχρέωση να το αναφέρουν στον διευθυντή του σχολείου και αυτός με τη σειρά του στην αρμόδια εισαγγελία, βάση του άρθρου 23 του νόμου 3500/2006 περί υποχρεώσεων των εκπαιδευτικών. Οποιοσδήποτε διαπιστώσει ότι διαπράττεται παραμέληση σε βάρος παιδιού μπορεί να κάνει καταγγελία είτε επώνυμα είτε ανώνυμα, γραπτά ή μέσω τηλεφώνου σε φορείς για την προστασία των παιδιών, στην αστυνομία ή στην εισαγγελία πρωτοδικών, όπως ορίζει το άρθρο 4 του νόμου 4837/2021. Η κ.Τσάκατου τόνισε στο σημείο αυτό: “Το σχολείο, ως φορέας κοινωνικοποίησης και το πρώτο άνοιγμα της οικογένειας προς την κοινωνία, οφείλει να βρίσκεται σε εγρήγορση ώστε να αντιληφθεί τις περιπτώσεις ανηλίκων που βρίσκονται σε κίνδυνο και να συνδράμει με καταγγελία στον Εισαγγελέα Ανηλίκων, που είναι ο πλέον αρμόδιος.”
Συνοψίζοντας, έχει αποδειχθεί ως πρωτογενής η ανάγκη ενός παιδιού να γνωρίζει ότι υπάρχει ένας τουλάχιστον ενήλικας δίπλα του, προκειμενου να το στηρίζει και να το αγαπά. Είναι λοιπόν σημαντικό, να πράξουμε όλοι τα δέοντα προκειμένου να εξαλείψουμε την παραμέληση και ποτέ ξανά να μην βρεθεί κανένα παιδί αντιμέτωπο με αυτήν.
Γιατί αν γλιτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα…
Φορείς στους οποίους μπορώ να απευθυνθώ:
- Στην 24ωρη Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας 1107 του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
- Στην τηλεφωνική γραμμή «Μαζί για το Παιδί» 115 25, Δευτέρα έως Παρασκευή 09:00-21:00
- Στην 24ωρη Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά 1056 του Συλλόγου Χαμόγελο του Παιδιού (οι κλήσεις στη γραμμή είναι δωρεάν)
Συνεντεύξεις – πηγές- δικτυογραφία:
- Συνέντευξη με την Επιμελήτρια Ανηλίκων & Κοινωνικής Αρωγής, κ. Χαρίκλεια Τσάκατου, ασκούσα καθήκοντα Προϊσταμένης στην ΥΕΑΚΑ Ροδόπης.
- Παρουσίαση της κ. Τάνιας Λιάμα, εθελόντριας κοινωνικών και ανθρωπιστικών υποθέσεων στο Exagono, κέντρο νεολαίας και εθελοντισμού του Δήμου Κομοτηνής.
- Συνέντευξη με την κοινωνική λειτουργό κ. Βαξεβάνη Βαλεντίνα και την ψυχολόγο κ. Περιχάν Κιοσέ του 3ου Πειραματικού ΓΕΛ Κομοτηνής.
- https://sites.google.com/site/dikouevi/kakopoiese-paramelese-anelikou?fbclid=IwAR0fyI2AELepbdNmOZlKABMX84wqsyaYlnv64KZ3ROXanwniN_rK-Wb3EX4
Συγγραφική ομάδα ομίλου δημοσιογραφίας του 3ου Πειραματικού ΓΕΛ Κομοτηνής:
Ανευλαβή Ευσταθία
Μπόζη Σωτηρία
Τσαρτσάλη Ελένη
Φοροτζίδου Μαρίνα
Ψαροπούλου Μαρία
Σκίτσο: Ψαροπούλου Παναγιώτα